खानेपानीको मुहान सफा राखौं ।(सम्पादकीय)

धादिङ,२७ असार।
खानेपानी मानिसको लागि सबैभन्दा महत्वपूर्ण कुरा हो । खानेपानीको माध्यामबाट मानिसको शरिरमा ७० प्रतिशत भन्दा धेरै रोग लाग्ने गरेको तथ्य हामीसामु छन् तर पनि हामी जो कोहीले खानेपानीको सरसफाईमा त्यति ध्यान दिइराखेका छैनौं ।

अहिले वर्खा सिजन मुख्य गरी मानिसहरु विरामीको संख्या निकै बढ्ने समय हो । यतिखेर अधिकाँश स्वास्थ्य संस्थाहरुमा विरामीको चाप उच्च रहेको छ । गाउँदेखी शहर र गनिएको चर्चित राम्रा अस्पतालहरुमा समेत विरामीको चाप उस्तै छ यसले के देखाउँछ भने यो सिजन मानिसको विरामीको संख्या उच्च रहने सिजन नै हो ।

बैशाख महिना यतादेखि हाम्रा वनजंगलहरुमा घाँस तथा विभिन्न प्रकारका वनस्पतीहरु पलाउने र झाडी हुने सिजन पनि हो । यतिवेला हाम्रा वनपाखाहरु सबै हरियाली छन् जंगलको रुपमा सवैजसो डाँडाहरु देखिने गरेका छन् यने सबैको मुख्य कारण तत्व भनेको वर्खा सिजनहको पानीको वर्षा नै हो ।

पछिल्लो समय हेर्ने हो भने, सिमित स्थानहरु बाहेक अधिकाँश पानीका मुहानहरुमा सरसफाई गरिएको पाइदैन सिमित स्थानहरुमा रहेका खानेपानीको मुहान मात्र सरसफाई गरेर पानीबाट लाग्न सक्ने सर्ने खालका वा महामारीजन्य रोगहरुको नियन्त्रण निकै कठिन पनि छ । यसर्थ आम नागरिकहरुको चासो खानेपानीको मुहानमा हुनुपर्ने हो त्यो हुन सकिरहेको छैन । खानेपानीको मुहानको सरसफाई गरेर मात्रै पानी पिउने वातावरण तयार गर्ने हो भने त्यो पनि हाम्रा लागि निकै महत्वपूर्ण विषय हो ।

कतिपय स्थानहरुमा नागरिक अगुवा तथा स्थानीय समाजसेवी, तथा जनप्रतिनिधिहरुको उपस्थितिमै पनि खानेपानीको मुहान सरसफाई गर्ने अभियान नै चलाइएको पाइन्छ तर, खानेपानी कहाँबाट के कारणले दुषित भैरहेको छ भन्ने कुरा पत्ता लगाउन निकै कठिन हुन्छ । खानेपानीको मुहानबाट इन्टेक, इन्टेकबाट वितरण केन्द्र हुँदै मानिसको धाराहरुसम्म पुग्नको लागि विभिन्न चरणहरु पार गरिएका हुन्छन् पानी जुनसुकै स्थानमा दुषित हुन सक्ने भएका कारण अझै गम्भीर हुनुपर्ने दायित्व हामीहरुमा छ ।

खानेपानीको मुहान वरपर बस्तुभाउको खुला चरण हुने गरेको वा वन्य जन्तुहरुका कारण पनि पानी दुषित हुन सक्ने कुरामा दुइमत छैन । पानी जतिसुकै दुषित भैरहेको पाइए पनि हामी पानी निकै राम्रो भएको दावी गर्दै पिउनमा प्रयोग गर्ने गरिरहेका छैं यस प्रकारका गतिविधिका कारण हामीहरु कुनै न कुनै अवस्थामा निभै खतरनाक स्थितिमा पुग्न पनि सक्छौं, खानेपानीका सरसफाईमा ध्यान दिन सकेको खण्डमा आम मानिसहरुको स्वास्थ्यमा निकै सुधार हुने तथ्याँकले देखाएको छ भने, पानीको मुहान सरसफाईको कारण जनस्वास्थ्यमा पारेको प्रभावपछि उपचार तथा अन्य सेवाका लागि गरिने खर्चहरुमा समेच निकै कम खर्च हुन जान्छ यसले सिंगो मुलुककोे आर्थिक अवस्था सुधारको लागि एक खुड्किलो काम गर्न सक्ने अनुमान लगाइएको छ यसतर्फ सबैको ध्यान जाओस् ।

केही वर्ष नियमित रुपमा पानीको शुद्धता र एक घर एक धारामा भैरहेको पानीको अवस्था जाँच गरी त्यसको सुधारका लागि काम गर्नेुपर्ने दायित्व समेत हामीमा छ त्यसमा सबैको सहयोगमा अगाडि बढाऔं ।