तासको घर
धादिङबाट पोखरा जादै गरेको ईभी माईक्रोबस दुर्घटना अपडेटः मृत्यु भएका तीनै जनाको सनाखत
धादिङमा बढी भाडा असुल्ने Pathao तथा InDrive राइडरहरूविरुद्ध कारबाही
धादिङमा बेरुजु नियन्त्रणमा नीलकण्ठ नगरपालिकाको अग्रता, बेनिघाट रोराङ दोस्रो स्थानमा
धादिङमा परमेश्वरको मण्डलीद्वारा सरसफाइ तथा वातावरणीय सचेतना कार्यक्रम
भतिजको खुकुरी प्रहारबाट गम्भीर घाइते भएका वृद्धको उपचारको क्रममा निधन
श्यामबहादुर मगराती
नेपाल यति बेला नेपालको संविधान २०७२ मा व्यवस्था भएका नीतिगत प्रावधानहरुको कार्यान्वयन गर्न, सामाजिक न्याय, समावेशीकरण र जातीय आत्मसम्मानको सवाललाई संस्थागत गर्ने अभ्यासमा जुटिरहेकोछ । यस क्रममा पहिचान, सम्मान र सह अस्तित्वलाई लडाईंकै मोर्चाका रुपमा अलग्याईएका, हेपिएका, थिचिएका, मिचिएका, बहिस्करण र पाखा पारिएकाहरु संगठित हुदै छन् ।
रंग भेद, जातीय विभेद, उच नीचसँग मिल्दो जुल्दो दक्षिण अफ्रिकामा आधा शताब्दी अघि भएको अन्तराषर््िट्रय विद्रोह मार्च २१ का दिन स्मरणीय र सन्देश ग्रहण योग्य छ । जहाँ विभेद विरुद्ध र जातीय आत्म सम्मानका लागि जुर्मुराउँदा ६९ जनाको हत्या गरिएको थियो । दक्षिण अफ्रिकाको सार्प भिल्ले विद्रोहका रुपमा ख्याति कमाएको ऐतिहासिक विद्रोहको सम्झना र जाति भेद विरुद्धको विश्व अभियानमा नेपाली अभ्यासलाई केलाउन यो महत्वपूर्ण छ ।
बहु संख्यक काला जाति रहेको दक्षिण अफ्रिकामा अल्पसंख्यक गोराको एकछत्र राज थियो । एक जना गोराले नब्बे प्रतिशत काला जाति रहेको जिल्लामा समेत अधिनायक राज गर्न भ्याएका थिए । काला जातिमाथि कानुनी अंकुश लगाउँदै राज गरिरहेका सरकारले ‘पास ल’ नामक थप घोर विभेदकारी ऐन ल्यायो । आपूmविरुद्ध ल्याईएको दमनकारी ऐनविरुद्ध काला जातिले गरेको विरोध मुलुकका कुना काप्चासम्म पु¥याए । विभेदकारी ऐन चिर्न कि मृत्यु कि मुक्ति भन्दै अघि बढिरहेको विरोध जुलुस सन् १९६० को २१ मार्चका दिन दक्षिण अफ्रिकाको सार्प भिल्ले सहरमा मानव सागरका रुपम उर्लियो । सरकारले चर्को दमनकारी नीति लियो । विद्रोहीमाथि गरिएको गोली प्रहारबाट ६९ जना प्रदर्शनकारीको तत्कालै हत्या भयो ।
रंग भेद विरोधी कानुन खारेजीको माग गर्दै प्रदर्शनमा उत्रिएका मध्ये ६९ जनाको कायरतापूर्ण हत्या गरिएको घटना विश्वव्यापी भयो । विरोध स्वरुप संसारभरिका समतावादी जनताले प्रदर्शन गरे भने लोकतन्त्र र सामाजिक न्यायलाई अंगीकार गरिरहेका सरकार प्रमुखले घोर निन्दा गरे । सार्प भिल्ले घटनाले रंग, वर्ण, जात र वंशका आधारमा गरिने सबै प्रकारका विभेद विरुद्ध एक हुने सन्देश फैलायो । यसै सन्दर्भमा १९६५ मा बसेको राष्ट्र संघीय महासभाले सार्प भिल्ले घटनालाई जातिवाद विरुद्धको ऐतिहासिक र संस्मरणीय क्षणका रुपमा सम्मान गर्दै २१ मार्चलाई अन्तराषर््िट्रय जातीय विभेद उन्मूलन दिवसका रुपमा मनाउने निर्णय ग¥यो ।
जातीय भेदभाव अन्त्य गर्ने सवालमा संयुक्त राष्ट्र संघबाट प्रत्येक वर्ष २१ मार्चको दिनलाई अन्तर्राष्ट्रिय दिवसका रुपमा सन् १९६५ देखि मनाउदै आईरहेको कुरा सर्वविदितै छ । नेपालमा सबै किसिमको जातीय भेदभाव उन्मुलन सम्बन्धी अन्तर्राष्ट्रिय महासन्धि १९६५ को सन्दर्भलाई जोडेर जातीय भेदभाव अन्त्यको लागि नेपाल सरकारलाई जवाफदेही बनाउन २१ मार्च मनाउने गरिन्छ । किन कि नेपाल पनि यस महासन्धिको पक्ष राष्ट्र हो । यस वर्ष सो दिवसलाई दलित अधिकारका सवाललाई जोडेर दलित अधिकारको सवालसँग सरोकार राख्ने सम्पूर्ण सरकारी तथा गैर सरकारी संघ संस्था, राजनीतिक दल र आम नागरिकहरुलाई नेपालको संविधान, २०७२ मा व्यवस्था भएका नीतिगत प्रावधानहरु कार्यान्वयन गर्न र गराउनका लागि राज्यलाई जवाफदेही बनाउन संयुक्त रुपमा अभियानहरु संचालन गर्न अपिल गर्दछौँ ।
(लेखक : दलित सेवा संघ जिल्ला शाखा धादिङका अध्यक्ष हुनुहुन्छ ।)
